In april 2006 startte choreografe Nathalie Elghoul een dansproject op met allochtone meisjes en vrouwen. Centraal stond de zoektocht naar hoe via lichaamsbeweging en dans identiteitsversterkend kan worden gewerkt ten aanzien van deze meisjes en vrouwen. Vanuit hun thuismilieu worden zij immers vaak afgeschermd en/of krijgen zij minder kansen om in creatieve werkprocessen te stappen.
De vraag ‘wat is en betekent identiteit voor nieuwkomers en eerste-generatie migranten’ vormde het vertrekpunt voor dit sociaal-artistiek project.
Is identiteit iets waarmee wij worden geboren en iets dat soms zwaar is om dragen? Of kunnen wij onze identiteit dag na dag kiezen en is het dus iets dat constant in beweging is?
Het is noodzakelijk om bruggen te bouwen tussen de werelden waarin deze meisjes en vrouwen nu leven en de tradities die hen werden aangeleerd. Welke plaats heeft religie in hun leven? Wat zijn hun dromen? Hoe confronteren zij zichzelf met het verleden, met hun herinneringen? Welk beeld ontvangen zij van de samenleving? En waardoor wordt hun persoonlijkheid gevormd?
Tijdens dit dansproject wordt het hele proces als een reis ervaren…en wordt creatie gezien als een lege ruimte die kan en zou moeten worden gevuld met dansende lichamen en persoonlijke inbreng. De notie van ruimte nodigt uit tot ontdekking en wekt nieuwsgierigheid op, maar tegelijkertijd komen de meisjes hierdoor dichter bij of juist verder van zichzelf en hun startpunt. Dit gegeven kan angst en afwijzing creëren of net de mogelijkheid om nieuwe vormen te ontwikkelen. De nood om nieuwe interpretaties of visies vanuit zichzelf te formuleren, zou nooit hebben plaats gevonden of tot ontwikkeling zijn gekomen voor of zonder dit proces.
Fase één: uitdaging van het gevoel
We startten met een groep van 15 meisjes en vrouwen. Zij werden gerekruteerd via contacten met diverse buurtorganisaties of door hen rechtstreeks aan te spreken. Na een aantal repetities vormde er zich een vaste kern van een achttal meisjes, die twee keer per week samenkwamen om te dansen. Omwille van de intensiteit en lange duur van het project beslisten sommige meisjes na een aantal weken om niet langer te participeren. De huidige groep bestaat uit meisjes en vrouwen afkomstig uit India, Iran, Filippijnen, Sierra Leone, Mexico en Turkije.
Tijdens de eerste periode lag de focus op het lichaam zelf. Door middel van opwarmings- en doelgerichte oefeningen leerden de meisjes de mogelijkheden van hun lichaam en beweging kennen. Langzaamaan werd oriëntaalse dans geïntroduceerd en geïntegreerd in de improvisaties, eerder als een medium dan als een doel op zich. Deze dansvorm sprak de meisjes sterk aan. Ze experimenteerden er volop mee en begonnen het al snel te gebruiken in de improvisaties.
We introduceerden foto’s, tekst- en videofragmenten, die het mogelijk maakten om een context te creëren om onderwerpen zoals religie, huwelijk, vrouwelijkheid en maagdelijkheid te bespreken en te bediscussiëren. Er werd eveneens uitgebreid ingegaan op het gevoel om als vreemdeling te worden bekeken, hoewel ze zich sterk geïntegreerd voelen in onze samenleving. Alain Platel werd in deze periode ook uitgenodigd om zijn ervaring te delen.
Tijdens het proces ontdekten we de grote kracht waarover de meisjes en vrouwen beschikken. Sommige van hen hebben reeds veel meegemaakt, waarbij ze ofwel de diverse invloeden hebben geïnterioriseerd ofwel verworpen. Anderen hebben een grote nood om te dansen en houden nog steeds hard vast aan hun ‘roots’. Een sterk punt van de vrouwen is dat ze in staat zijn om deze verschillen te zien en elkaar hierin te respecteren.
De grootste uitdaging was om de idee van wat dans moet zijn (harmonieus, ritmisch, mooi), te doorbreken. Dit idee loopt zo goed als parallel met de idee van wat een vrouw moet zijn en betekent in de maatschappij.
Maar lichaamstaal liegt nooit en beetje bij beetje zagen wij lichamen die twijfel, angst, tegenstellingen en pijn verborgen. Sommigen wezen die ontdekking af, anderen probeerden nieuwe bewegingen uit en gingen de uitdaging aan.
We ontdekten bij de meisjes een stijgende behoefte aan naaktheid en expressie, aan de bevestiging van een eigen ruimte van vrijheid waar ze ideeën kunnen toevoegen of afwijzen, en aan een ruimte waar ze geheime gevoelens kunnen bewaren, een ruimte waar ze zichzelf kunnen zijn. Vanuit die leegheid of het ongekende ontstaan er – zonder dat ze het zelf beseffen – momenten van enorme schoonheid. Het lichaam neemt als het ware bezit van hun eigen stem en eigenheid.
“I am taking part in this project because I find this very different from the rest of the projects that I’ve done with Victoria Deluxe. Although the basics are the same like a plot or theme, work processes, fusions of materials like theatrical improvisations and dance (oriental dance, among others) and your inner self (this mainly because of the theme ‘identity’).
I find it quite interesting because I feel like playing tug of war. Here you are given the chance to really express yourself and show your truest colours and voice out whatever message you want to say, and yet feeling so very distant from within, like arguing the self that it’s not really you, or so you do it just to fill some void ‘cause otherwise they’ll know it, they’ll see you in such void and you get scared they’ll mistake you for someone with such an empty identity you tend to get paralyzed, motionless, or seemingly emotionless. So unattached to the rest of the women, or girls, or the music but really trying to reach out. Talk about paranoia, huh!
I mean it’s interesting how most of us in the project tend to struggle to translate our minds and speech into liquid flowing body movements when we are even constantly reminded that it doesn’t have to be so, that it’s a free choice. You can move wild and strong and pure and fast and slow and can fall in and out of rhythm, and be ridiculous or meaningful depending upon the run of your thoughts or emotions just as long as it’s you, your experiences, your childhood, your beliefs, your stories, your identity.
And then fuse it with an existing dance pattern or music, or do your own vocals with it, or just rather stamp your feet, or move according to your heartbeat. Then with a few helpful props you finally bring it out together with each other’s piece. Notice how the stories intertwine to a knee fall, or the spreading of palms and fingers, or the curving of the spines and the tossing of heads. Feel the rhythm of breath when the chests rise and fall to every heartbeat, the interaction as a celebration of femininity. Such extreme differences from each other and yet you’ll find a seamless familiarity, an international and intercultural sameness. I guess that we’ll all be in for a pleasant surprise…”
Joe Lampasa – participant
“According to me dance is joy, ammusement and freedom to express happiness by movement. Through out my life as a student in school and college, I have taken part in dance programmes and when Nathalie mentioned about this project Neerstrijken I was overjoyed and told myself that I had to be a part of this.
When we started, it was rather a big group but, now we are a much smaller group and that has given us an opportunity to get to know each and everyone in the group better.
The fact that I am one of the oldest member of the group doesn’t stop me from participating. Some of the girls in the group are only half my age and I get inspired watching them perform. It gives me a lot of energy. This whole project takes me back to the wonderful childhood I have had at school. It is so much fun!!!!”
Thankam Kuttikat – participant
Fase twee – – – – –
Omwille van bijzondere omstandigheden werd er een pauze ingelast en werd de tweede fase van het project nog niet opgestart.
Neerstrijken
Concept: Nathalie Elghoul
Choreografie en dramaturgie: Nathalie Elghoul en Liza Mann
Participanten: Aminata Sesay, Baharak Bashar, Ayse Alci, Esmeralda Posada, Joevelyn Lampasa, Hava Copa, Hava Kademir, Najoua Elauahabi en Thankam Kuttikat
Omkaderende ondersteuning: Liesbeth Maene en Koenraad Deblauwe
Met dank aan: De Ingang, Joke Laureys, Giannina Urmenetta, Nathalie Chambart, Dominique Willaert en Luk Nys